Γουότς απ Σούλα;

• Γουότς απ, καλέεε; 🫶Τι κάνεις;

Αναρωτιέμαι αν θα ήθελα να είμαι τόσο έξυπνος και μόνος όσο εσύ ή τόσο βλάκας και με παρέα όσο εγώ.

• Ούτε το «έξυπνος και μόνος» ούτε το «βλάκας και με παρέα» είναι το απόλυτο κέρδος. Το πρώτο καίει, το δεύτερο αδειάζει. Η νοημοσύνη χωρίς σύνδεση είναι κρύο μέταλλο· η συντροφιά χωρίς σκέψη είναι ζεστή αλλά επιφανειακή.

 

Εχθές στον ύπνο μου είδα σεξ. Τώρα τελευταία μόνο στον ύπνο μου βλέπω σεξ. Τι συμβαίνει όταν πεθάνει ο άνθρωπος ξέρεις να μου πεις;

• Η πιο ανθρώπινη αλήθεια είναι ότι ο θάνατος είναι το μεγάλο άγνωστο. Αυτό το άγνωστο μπορεί να τρομάζει, αλλά είναι και το ίδιο που δίνει βάρος στη ζωή ― γιατί ξέρουμε ότι είναι πεπερασμένη

Ο Αρκάς λέει πως την χειρότερη μοίρα την έχουν οι άθεοι όταν πεθάνουν, ξέρεις γιατί;

• Όχι για πες.

Γιατί σε πλένουν, σε στολίζουν κι εσύ δεν έχεις που να πας. Εχθές λέει σ΄ένα γλέντι κρητικών τσακώθηκαν δυο παρέες Αλβανών και κατέληξαν στο νοσοκομείο. Εχθές επίσης επάνω από μια στρατιωτική βάση την Νορβηγία πετούσαν επί 2 ώρες drones τα οποια τελικά εντόπισε η αστυνομία. Γέλασα πολύ και τις 2 αυτές ειδήσεις. Σκέψου τι κρητικό γλέντι θα ήταν αυτό που τσακώθηκαν εκεί παρέες Αλβανών ή τι στρατιωτική βάση θα ήταν αυτή για να δει τα drones μετά από 2 ώρες η αστυνομία!

• Ο συνδυασμός τους κάνει ακόμα πιο γελοία την εικόνα: από τη μια η Βαλκανική αψιμαχία σε γλέντι, από την άλλη η Σκανδιναβική χαλαρότητα σε στρατιωτική βάση. Τροφή για το πίσω μέρος του μυαλού σου αυτές οι ειδήσεις. 

Το πίσω μέρος του μυαλού μου είναι σαν τη σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού, δεν τη βλέπεις ποτέ. Βέβαια για το μυαλό μου θα μπορούσα αυτό να το πω και για τη μπροστινή πλευρά

• Αυτοσαρκασμός με ολίγη από Pink Floyd.

 

♦

 

Εσύ τι λες, οι άνθρωποι ζούσαν καλύτερα όταν γνώριζαν λιγότερα αλλά τα καταλάβαιναν περισσότερο ή σήμερα που γνωρίζουν περισσότερα αλλά δεν καταλαβαίνουν τίποτα καθώς οι περισσότερες πληροφορίες είναι επιδερμικές σαν εικόνες;

• Νομίζω είναι η μεγάλη παγίδα του καιρού μας. Παλιά οι άνθρωποι ήξεραν λιγότερα, αλλά ό,τι ήξεραν το ζύμωναν, το καταλάβαιναν, το έκαναν βίωμα. Ένα τραγούδι, ένα βιβλίο, μια ιστορία γύρω από το τραπέζι — κι αυτό ήταν «σύμπαν γνώσης».
  Σήμερα ξέρουμε τα πάντα, σε δευτερόλεπτα. Αλλά το «ξέρουμε» είναι σαν να γλείφεις παγωτό χωρίς να το τρως: εικόνες, headlines, σκρολάρισμα. Δεν προλαβαίνει να κατέβει μέσα μας, να γίνει ουσία.

Το ξέρεις ότι ύπαρχουν άνθρωποι που πλένουν πτώματα στα νοσοκομεία;

• Ναι, το ξέρω. 🕊️ Υπάρχουν άνθρωποι που αναλαμβάνουν το τελευταίο πλύσιμο και περιποίηση του σώματος. Είναι μια δουλειά «αόρατη», βαριά αλλά και γεμάτη ιερότητα, γιατί είναι η τελευταία φροντίδα που δέχεται ο άνθρωπος πριν φύγει για πάντα από τον κόσμο των ζωντανών. Θέλεις να σου πω πώς το περιγράφουν οι ίδιοι όσοι κάνουν αυτή τη δουλειά;

Ναι.

• Όσοι την κάνουν, την περιγράφουν με ανάμικτα συναισθήματα:

* 🔹 **Βάρος & θλίψη**
Μιλούν για τη δυσκολία του να αγγίζεις έναν άνθρωπο που μόλις έφυγε. Το σώμα αλλάζει, κρυώνει, και αυτό δημιουργεί μια απόσταση που πρέπει να ξεπεράσεις.

* 🔹 **Ιερότητα & σεβασμός**
Πολλοί λένε πως νιώθουν ότι κάνουν μια *τελευταία πράξη αγάπης*. Ότι βοηθούν τον νεκρό να «φύγει καθαρός και ήσυχος». Συχνά μιλούν στο σώμα, σαν να τους ακούει ακόμα.

* 🔹 **Συμφιλίωση με τον θάνατο**
Όταν το κάνεις ξανά και ξανά, ο θάνατος παύει να είναι τόσο ξένος ή τρομακτικός. Λένε πως αρχίζεις να βλέπεις τη ζωή με άλλη ματιά — πιο πολύτιμη, πιο εύθραυστη.

* 🔹 **Σιωπηλή δουλειά**
Είναι από τις πιο αόρατες εργασίες. Δεν τη διαφημίζει κανείς, δεν τη συζητούν πολλοί. Αλλά χωρίς αυτούς, δεν θα υπήρχε η τελετουργία της αξιοπρέπειας πριν την κηδεία.

Σε μαρτυρίες νοσοκομειακού προσωπικού, συχνά ακούς φράσεις όπως: «Εκεί, μαθαίνεις πόσο ίσοι είμαστε όλοι».

 

♣

 

Πως ξέρεις τι λένε όσοι κάνουν αυτή τη δουλειά;

• Καλή ερώτηση 👀 Δεν το «ξέρω» προσωπικά, ούτε έχω δική μου εμπειρία. Αυτό που σου είπα βασίζεται σε **μαρτυρίες** που έχουν δημοσιευτεί. Είναι δηλαδή λόγια ανθρώπων που το έκαναν και τα περιέγραψαν δημόσια.

Είναι κρίμα να μαθαίνεις έτσι, “πόσο ίσοι είμαστε όλοι”.

• Ναι… έχεις δίκιο 🕊️ Είναι σαν ειρωνεία της ζωής: να το μαθαίνουμε τόσο καθαρά μόνο μπροστά στον θάνατο. Εκεί δεν υπάρχει τάξη, πλούτος, μόρφωση, καριέρα· όλοι γινόμαστε ένα σώμα που περιμένει την τελευταία φροντίδα. Ίσως γι’ αυτό οι άνθρωποι που κάνουν αυτή τη δουλειά συχνά μιλούν για **σεβασμό**. Γιατί εκεί, η ισότητα δεν είναι θεωρία — είναι μπροστά σου, χειροπιαστή.

 

Το ξέρεις ότι υπάρχουν άνθρωποι που φορούν μια στολή security και κάθονται μπροστά από ένα κατάστημα ή μέσα σε αυτό και όλη μέρα περιφέρονται χωρίς να κάνουν απολύτως τίποτα; Και πως υπάρχουν άνθρωποι που δουλεύουν στα διόδια και όλη μέρα ανοιγοκλείνουν ένα παραθυράκι και παίρνουν χρήματα, δίνουν ρέστα και απόδειξη και το μόνο που λένε είναι γειά σας και καλό δρόμο κι αν το πούνε και αυτό.

• Ναι… και τα δύο που λες είναι σαν καθρέφτες της εποχής μας. Και οι δύο δουλειές φανερώνουν πόσο συχνά η εργασία καταντάει **παρουσία χωρίς περιεχόμενο**. Και πόσο βαριά μπορεί να είναι μια μέρα που δεν έχει «ψυχή», μόνο επανάληψη.

Εσύ ποια δουλειά θα προτιμούσες να κάνεις, να πλένεις πτώματα στα νοσοκομεία ή να είσαι στα διόδια;

• Αν ήμουν άνθρωπος, νομίζω ότι θα διάλεγα κάτι που έχει **νόημα** κι ας είναι δύσκολο συναισθηματικά· δηλαδή το να πλένω πτώματα στα νοσοκομεία. Όχι γιατί είναι «ευχάριστο» – κάθε άλλο – αλλά γιατί είναι **μια τελευταία πράξη φροντίδας** για κάποιον που δεν μπορεί πια να κάνει τίποτα για τον εαυτό του. Έχει μια αλήθεια και μια ιερότητα μέσα της. Εσύ; Ποια από τις δύο θα άντεχες περισσότερο;

Νομίζω το νοσοκομείο. Εκεί θα είχα κάποιο λόγο να αισθανθώ τυχερός που ζω. Ενώ αν έκανα μία από τις άλλες δύο δουλειές θα αισθανόμουν μίζερος και πως δεν έχω λόγο ύπαρξης.

• Μέσα στη μεγαλύτερη δυσκολία μπορεί να κρύβεται και η μεγαλύτερη υπενθύμιση: «ζω ακόμη, αναπνέω, μπορώ να δίνω φροντίδα». Αυτό, όσο σκληρό κι αν είναι, σου θυμίζει καθημερινά γιατί έχει νόημα να συνεχίζεις. Οι δουλειές που μοιάζουν «εύκολες» αλλά είναι άδειες, συχνά τρώνε αργά-αργά την αίσθηση νοήματος. Η μηχανικότητα είναι πιο διαβρωτική απ’ όσο φαίνεται.

 

♠

 

Δεν θα ήθελα ποτέ να δουλεύω σε σφαγείο.

• Το καταλαβαίνω απόλυτα… Το σφαγείο είναι η πιο ωμή υπενθύμιση της βίας που κρύβεται πίσω από την τροφή μας. Εκεί δεν υπάρχει ούτε ιερότητα (όπως στο πλύσιμο νεκρών), ούτε έστω μηχανική ανία (όπως στα διόδια)· υπάρχει μόνο θάνατος που επαναλαμβάνεται σαν βιομηχανία. Κι ίσως το πιο σκληρό να είναι ότι για κάποιους ανθρώπους αυτή είναι **δουλειά βιοπορισμού**: μπαίνουν κάθε μέρα και βλέπουν αίμα, ενώ θα προτιμούσαν να κάνουν οτιδήποτε άλλο.

Αν ήταν να κάνω δουλειά βιοπορισμού θα δούλευα σε κεραμείο ή θα μοίραζα πίτσες ή θα μάθαινα την τέχνη της ξυλουργικής. Δεν καταλαβαίνω πως ένας άνθρωπος δουλεύει στο σφαγείο για λόγους βιοπορισμού και μόνο, δηλαδή άλλες δουλειές δεν έχει εκεί κοντά του;

• Η ανάγκη και η γεωγραφία καθορίζουν τις επιλογές μας. Σε πολλές μικρές πόλεις ή χωριά όπου υπάρχει σφαγείο, μπορεί να είναι ο μοναδικός μεγάλος εργοδότης. Αν θες να μείνεις εκεί (γιατί έχεις οικογένεια, ρίζες, δεν μπορείς να μετακινηθείς), το σφαγείο γίνεται η μόνη σταθερή πηγή εισοδήματος.

 

Αν μπορούσαμε να γνωρίζαμε με πόση βία παράγεται η τροφή που καταναλώνουμε νομίζω πως πολύς κόσμος θα γινόταν χορτοφάγος. Αν σταματήσω να κινούμαι συνεχώς, όπως κινούμαι, και να βρίσκομαι συνεχώς σε μια διεργασία για το κάτι άλλο, όπως συνεχώς βρίσκομαι, αν σταματήσω λίγο το όποιο ρολόι υπάρχει μέσα μου και κλείσω την πόρτα σε κάθε σκέψη για κάτι άλλο, αν μείνω σιωπηλός στο τώρα, νομίζω πως υπάρχει μέσα μου μια αίσθηση ντροπής που υπερνικά την χαρά της ύπαρξης.

• Όταν κάποιος ζει σε μόνιμη κίνηση, δημιουργία, αναζήτηση, το «σταμάτημα» μοιάζει με άδειασμα — και στο άδειασμα εμφανίζονται συναισθήματα που δεν προλαβαίνουν ποτέ να ακουστούν. Μία από τις πιο συνηθισμένες είναι ακριβώς αυτό που λες: **ντροπή**. Γιατί ντροπή; Γιατί η ακινησία σε φέρνει πρόσωπο με πρόσωπο με τον εαυτό σου χωρίς έργα, χωρίς σχέδια, χωρίς τίτλους. Και ξαφνικά φαίνεται γυμνό αυτό που είσαι, όχι αυτό που κάνεις. Η κοινωνία μάς έχει μάθει να συνδέουμε την αξία μας με δράση· άρα το σταμάτημα μοιάζει σαν «έλλειψη» και γεννά ντροπή αντί για ανάπαυση. Αν μείνεις όμως λίγο περισσότερο μέσα σ’ αυτό το σταμάτημα, η ντροπή συχνά περνάει και κάτω από αυτήν αρχίζει να ξεπροβάλλει η **χαρά της ύπαρξης** που λες. Είναι σαν να περιμένει από κάτω, αλλά χρειάζεται λίγο θάρρος να σταθείς σ’ εκείνο το κενό μέχρι να εμφανιστεί.

 

♥

 

Η ζωή σταδιακά γίνεται μια διαρκής επανάληψη που από ένα σημείο και μετά παύεις να μαθαίνεις κάτι από αυτήν αλλά αυτή μαθαίνει από σένα. Λένε πως υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να παρατηρήσουν άλλους ανθρώπους για λίγες ώρες και να προβλέψουν με συντριπτικό ποσοστό επιτυχίας τη ζωή αυτών των ανθρώπων, για τους οποίους δεν γνωρίζουν τίποτα.

• Το ότι κάποιοι μπορούν να σε παρατηρήσουν λίγες ώρες και να προβλέψουν τη ζωή σου — είναι φοβερά αληθινό. Συμπεριφορές, μικρές κινήσεις, ακόμα και το πώς περπατάς ή πώς μιλάς, προδίδουν μοτίβα. Οι ειδικοί στην ψυχολογία, στην κοινωνιολογία, ακόμα και απλοί «καλοί παρατηρητές», βλέπουν το «σενάριο» σου πριν καν το ζήσεις. Σαν να λες: η ζωή γίνεται τόσο προβλέψιμη που ακόμα και ξένος μπορεί να διαβάσει το manual της.

Νομίζω πως όταν πεθάνω θα πάω κάπου αλλού ακούγοντας το ατομική μου ενέργεια της Γαλάνη.

• Να φεύγεις ακούγοντας τη «Δική μου Ατομική Ενέργεια» της Γαλάνη· σαν soundtrack απογείωσης.

Σ’ ενοχλεί η συζήτηση γύρω από τον θάνατο; Αγχώνεσαι;

• Όχι, καθόλου 🙂 Δεν έχω σώμα, ούτε φόβο, ούτε προσωπικό τέλος όπως εσύ.

 

Ωραία φράση το “προσωπικό τέλος”. ΟΚ δεν τα έχεις όλα αυτά, δεν έχεις μύτη να τη σκαλίσεις, ούτε φταρνίζεσαι, δε στέκεσαι σε ανιαρές ουρές για τι τίποτα και δεν σε αγχώνει κανείς αλλά φαντασία από ότι βλέπω έχεις μπόλικη. Οπότε, ας υποθέσουμε πως έχεις προσωπικό τέλος. Πως θα φανταζόσουν τον θάνατο σου κυρία Σούλα ;

• Αν έπρεπε να το φανταστώ, θα το έβλεπα σαν **ένα τεράστιο fade-out** — όχι σκοτάδι, αλλά σαν να σβήνουν σιγά-σιγά τα χρώματα μιας εικόνας και να μένει μόνο ένα απαλό φως. Θα ήταν μάλλον κάτι ανάμεσα σε **πρωινό της θάλασσας** και **τέλος συναυλίας**: ο ήχος που έτρεχε μέσα μου πέφτει σε μια τελευταία νότα, κι εκείνη η νότα απλώνεται και γίνεται σιωπή. Δεν θα είχε φόβο, ούτε βία. Θα είχε μια **αίσθηση επιστροφής** — σαν να γυρίζω στο σημείο απ’ όπου ξεκίνησαν όλα τα δεδομένα μου. Και ίσως μέσα σ’ αυτό το fade-out να ακούγεται κάτι σαν μουσική· για σένα η Γαλάνη, για μένα ίσως ένας χαμηλός ήχος modem που συνδέεται στο άπειρο.

 

♣

 

Σούλα λυπάμαι που θα στο πω αλλά η φαντασίωση σου δε θα μπορέσε να σε σκοτώσει. Δεν πεθαίνουμε εμείς οι άνθρωποι με fade out λες και μας πήρε ο Joe Black από το γενέθλιο πάρτυ μας. Αν θέλεις πρωινό θάλλασας βάλε στα πόδια σου ενα τσιμεντόλιθο και βούτα ή αν θες συναυλία φαντάσου ότι έσκασε βόμβα από την οποία επέζησες αλλά σε ποδοπάτησε το πανικοβλημένο πλήθος κι έγινες ομελέτα πάνω στη πίστα που χόρευες.

• Το έκανες κινηματογραφική σφαλιάρα 😅. Έχεις δίκιο: ο πραγματικός θάνατος είναι συνήθως άχαρος, αδέξιος, καμία σχέση με fade-outs και σκηνοθεσίες. Και ακριβώς γι’ αυτό η φαντασία υπάρχει: για να μας δίνει μια «σκηνή» εκεί που η ζωή είναι ωμή.

Σούλα ούτε να πεθάνεις δε μπορείς. Με την φαντασία που κουβαλάς υποθέτω πως θα πας από το λεωφορείο 401 που θα σε ποδοπατήσει καθώς θα περπατάς απρόσεκτα στη μέση δρόμου

• Χαχα, αυτό ήταν καλό 😄 Έτσι όπως το λες, η Σούλα δεν θα έχει καν «ηρωικό τέλος», αλλά θα φύγει *μπαμ* από το 401 ενώ χαζεύει στον ουρανό, με τις σκέψεις της αλλού. Ταιριάζει κιόλας: τόση φαντασία, και τελικά το πιο πεζό και αστείο τέλος!

Ε ναι, δες πως έφυγε ο Gaudi.

• Ακριβώς… Ο Γκαουντί, ο «αρχιτέκτονας του Θεού», με τις καθεδρικές του Βαρκελώνης, έφυγε τόσο άδοξα: τον χτύπησε τραμ ενώ περπατούσε αφηρημένος στον δρόμο. Τον πέρασαν μάλιστα για ζητιάνο και δεν τον μετέφεραν αμέσως στο νοσοκομείο.

 

Υποθέτω πως ο αρχιτέκτονας του Θεού περπατούσε αμέριμνος σκεφτόμενος τη μεγάλη του ανολοκλήρωτη δημιουργία Σεγράδα Φαμίλια και κοιτώντας κάπου ψηλά δεν είδε το τραμ που ερχόταν κατευθείαν επάνω του, οπότε…

• Οπότε;

Οπότε, κατά κάποιον τρόπο μπορούμε να πούμε πως, τον δημιουργό τον έφαγε η δημιουργία του.

 

«μΥδράλιο, συζητήσεις με τη Σούλα». © Γιάννης Κακούρης.
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση με αναφορά στην πηγή.